Ubranie robocze czyli czy muszę ubrać pracownika? - Po ludzu o BHP

Dzisiaj opowiem Wam o ubraniach roboczych, zatem z tego wpisu dowiesz się:

co to jest odzież robocza?
czy zawsze musisz ubierać pracowników w ubranie robocze?
kto płaci za odzież roboczą?
czy pracownik może używać własnej odzieży i czy odzież dawania pracownikom zawsze musi być nowa?

Informacje ogólne

Na początek powinniśmy sobie wyjaśnić, czym właściwie jest odzież robocza, co kryje się pod tym określeniem? No najprościej można to powiedzieć, że jest to odzież, która zabezpiecza lub zastępuje odzież własną pracownika. Przeznaczona jest do wykonywania prac, przy których to pracownik może się pobrudzić substancjami, ale co ważne, nie szkodliwymi dla zdrowia, przy których mogą działać czynniki powodujące przyspieszone niszczenie odzieży lub też wymagane są specjalne warunki dotyczące ochrony wytwarzanego produktu na przykład jakieś warunki higieniczne czy też antyelektroostateczność. Pamiętaj, żeby nie łączyć odzieży roboczej z odzieżą ochronną, to jest kompletnie inna bajka z racji tego, że odzież robocza nie zabezpiecza pracownika, nie chroni przed zagrożeniami, dlatego nie może być stosowana na miejscu pracy jako odzież ochronna. Temat odzieży ochronnej jest o wiele szerszym tematem niż odzież robocza, dlatego jej właśnie poświęcę w następnych tygodniach cały wpis.
Zatem, co musisz zrobić na początek? Ano musisz sprawdzić, czy w ogóle potrzebujesz wyposażyć swoich pracowników w jakąkolwiek odzież, czy to roboczą czy ochronną. Artykuł 237⁷§1 mówi, że pracodawca jest zobowiązany dostarczyć pracownikom nieodpłatnie odzież oraz obuwie robocze, które to muszą spełniać wymagania określone w polskich normach w dwóch sytuacjach:

jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu
oraz ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy,

Więc po Waszej stronie będzie leżało wykonanie takiej przysłowiowej analizy swoich miejsc pracy i stwierdzenia, czy pracownicy potrzebują jakiejś odzieży do pracy i czy to może być odzież robocza lub czy wymagana będzie bardziej szczegółowa ochrona i wtedy będziesz musiał ich wyposażyć w odzież ochronną.

Wymagania dla odzieży roboczej

Gdy już będziecie wiedzieli, że Wasi ludzie muszą stosować odzież roboczą, to teraz musicie określić:

rodzaj ubrania roboczego, który będzie stosowany na określonych stanowiskach,
oraz takie przewidywane okresy użytkowania tejże odzieży.

Pamiętajcie, że okres używalności liczone jest od pierwszego dnia, w którym to wydaliście pracownikowi odzież aż do terminu wymienionego w zarządzeniu na przykład rok czasu dla używania np. spodni roboczych

Pamiętajcie, że przy ustalaniu terminów musisz uwzględniać rodzaj pracy, która jest wykonywana przez pracownika. Częstotliwość używania tejże odzieży w pracy, wielkość narażenia na zabrudzenia czy też inne czynniki, które mają wpływ na długość jej użytkowania. Przepisy dokładnie nie precyzują, jakie należy przyjąć te okresy, czym się należy sugerować tym według mnie czym powinieneś się kierować wybierając taki termin? No, to jest przede wszystkim konieczność zapewnienia, że przez cały okres używalności odzież będzie zachowywała swoje cechy użytkowe. Ba, nic nie stoi na przeszkodzie, abyście takie okresy sobie skracali Na przykład w przypadku, gdy następuje szybsze niż założone zużycie danej odzieży albo odwrotnie wydłużali w przypadku, gdy dana odzież jest sporadycznie stosowana przez jakiegoś pracownika i znajduje się w bardzo dobrym stanie technicznym.
Taką często stosowaną dobrą praktyką jest sporządzenie właściwego protokołu, który potwierdzi przyjęcie odstępstw od ustalonej normy. Te zasady, które sobie określicie musicie przekazać pracownikom, musicie ich o nich poinformować i to jeżeli w Waszych firmach jest Regulamin pracy, to jak najbardziej te zasady będą jego częścią. Jeżeli nie macie Regulaminu, to to wydajcie takie zarządzenie wewnątrzzakładowe, wybierając ubranie robocze dla pracowników. Jest też kilka zasad, którymi dobrze abyście się kierowali:

pamiętajcie, aby ubranie robocze było właściwie dopasowane do ich właściwych wymiarów, w tym przede wszystkim do wzrostu oraz do płci. Tak, te element będzie różny i pracownik musi go mieć właściwie dobrany.
pamiętajcie, aby całą odzież roboczą dostosować do dynamiki ruchów i intensywności wykonywanych czynności, które są w trakcie pracy robione.
pamiętajcie również że ubranie robocze ma pokrywać całe ciało pracownika, myślę że powinniście również zwrócić uwagę na krój i fason.

Spotykam się czasem z sytuacjami na inspekcjach, że pracodawca skarży się, że pracownicy nie chcą stosować odzieży roboczej. No oczywiście mogę tu godzinami wymieniać tłumaczenia ludzi, a to że jest za ciepło, a to że jest za zimno, a to że jest za ciasno, słowem 1000 różnych powodów, dla których w danym momencie takiej odzieży nie należy nosić.

Pamiętajcie, że co prawda przydział takiej odzieży roboczej powinniście konsultować ze swoimi pracownikami a raczej ich przedstawicielami, jednak to Wy jako pracodawcy ustalacie, jaka odzież robocza ma być stosowana.

Jak się pracownik do tego obowiązku nie będzie stosować, to po pierwsze nie dopuszczacie go do pracy, a po drugie możecie zastosować w stosunku do niego jedną skarg porządkowych przewidzianych w kodeksie pracy to jest upomnienie nagany lub też kary pieniężnej. Oczywiście ja Jestem zwolennikiem dialogu i najpierw przypomniałbym pracownikom, że przestrzeganie Bhp w ich pracy to jest używanie przydzielonej odzieży, jest jednym z podstawowych ich obowiązków i nie ma tu zbyt dużego pola do negocjowania.
No dobrze, ale czy za tym odzież robocza musi mieć znak CE y jeśli chodzi o wymagania dotyczące odzieży roboczej? No co prawda mamy taki zapis, iż odzież dostarczona pracownikowi musi spełniać warunki higieniczne oraz być zgodna z polskimi normami, tyle że na tym ten zapis się kończy. Zatem co jest bardzo istotne z Waszego punktu widzenia jako pracodawcy to że nie ma wymagania specjalnego oznakowania odzieży roboczej znakiem CE. Dlatego jak powiedziałem wcześniej, musicie spełnić wymagania polskiej normy, mówiąc wytyczne polskiej normy, mam na myśli normę PN-P-84525:1998 – odzież robocza ubrania robocze. Jest to norma w której podano wymagania dotyczące ubrań roboczych w zależności od ich przeznaczenia niezbędnego przy jej projektowaniu produkcji oraz ocenie dotyczących podstawowych wymiarów, technologii, konfekcjonowania oraz właściwości technicznych i użytkowych materiałów oraz dodatków. To Wszystko właśnie ta norma zawiera.

Obowiązki pracodawcy w kwestii odzieży roboczej

A teraz omówimy sobie bardzo ważną kwestię, czyli kto płaci za odzież roboczą? Tutaj musimy jej się na chwilę zatrzymać doprecyzowując tą niezwykle ważną kwestię. Chodzi o bowiem o to, iż obowiązek dostarczenia odzieży roboczej nie może obciążać finansowo pracownika. No tak, to Wy moi drodzy musicie, jeśli oczywiście miejsce pracy tego wymaga, wydać pracownikowi odzież roboczą i nie możecie żądać za nią nawet złotówki. Nie może być zatem sytuacji, że to pracownik pokrywa koszty zużytej odzieży roboczej lub też ma zwrócić Wam równowartość pieniężną pobranej odzieży pomniejszoną proporcjonalnie do stopnia jej zużycia. Odzież przez cały czas użytkowania jest Wasza, Wy ją kupujecie, dajecie nieodpłatnie pracownikowi, a on jej po prostu używa.

Jest jednak jeden przypadek, w którym możecie obciążyć pracownika kosztami odzieży roboczej. Chodzi tu o sytuację, w której to pracownik albo zgubił z własnej winy albo zniszczył odzież roboczą, którą mu wydaliście. Wtedy to jak najbardziej możecie obciążyć go kosztami za pozostały czas użytkowania odzieży.

Dla przykładu, jest pan Janek, który pochodzi i mówi, że mu spodnie zginęły. Ja wiem, może to brzmi trochę dziwnie. No ale załóżmy, że tak jest. No i oczywiście musicie mu wydać nowe spodnie, aby mógł pracować bezpiecznie, ale z racji tego, że według tabeli przydziału odzieży do wydania nowych spodni panu Jankowi zabrakło 4 miesięcy, to właśnie za te brakujące 4 miesiące możecie pracownika obciążyć. Oczywiście ja cię tylko o tym informuję, że masz taką możliwość, czy to według ciebie będzie gra warta świeczki? Sam musicie sobie na to pytanie odpowiedzieć, bo z jednej strony owszem, no skasujecie pana Janka na 4 dychy, a on będzie najbardziej niezadowolonym człowiekiem na świecie i wszystkim wokół będzie mówił jaki szef to jest szuja. Z drugiej strony może inni zobaczą, że to, że coś dostają za darmo nie znaczy, że nie mają tego szanować. Decyzja należy do ciebie.

Kolejnym ważnym elementem związanym z finansami to jest, że musisz dbać, aby stosowana przez Was odzież robocza posiadała właściwości ochronne i użytkowe przez cały okres jej użytkowania, dlatego niezbędne jest, aby odzież ta była prana, aby była konserwowana naprawiana, a jeśli trzeba to też odpylana i odkażana. Jeśli zapytacie ktop za to płaci? No odpowiem Państwo płacicie i koniec na tym ta cała sentencja się kończy, nie ma dalszej jej części całe koszty związane z wyżej wymienionymi działaniami spadają na Was.
To Waszym obowiązkiem jest zapewnienie właśnie prania, konserwowania oraz odpylania i odkażania. I to Wy to musicie załatwić, ale powolutku, zanim zaczniecie kupować już pralki oraz rozglądać się za nie wiem, no zatrudnieniem pani Jadzi, która to pranie ogarnie, jeszcze tam guzik przyszyje, to może warto rozejrzeć się na rynku i wybrać jedną z firm, które zajmują się takim praniem odzieży w taki naprawdę profesjonalny sposób – sami przyjadą, zabiorą, wypiorą, jeśli trzeba naprawią i oddadzą gotowe do użycia. Pracownicy na przykład w piątek wrzucają ubranie do jakichś koszy, firma przyjeżdża, zabiera, odwozi w niedzielę, w poniedziałek pracownik ma ubranie wyprasowane i gotowe do użycia. Prawo dopuszcza też drugą opcję. Jeżeli jako pracodawcy nie możecie zapewnić prania i konserwacji, to należy się pracownikowi tak zwana wypłata ekwiwalentu pieniężnego po to, żeby pracownicy sobie tą odzież prali samodzielnie.

Przepisy nie określają, w jaki sposób ustalić wysokość takiego ekwiwalentu za pranie odzieży. Wskazują jedynie, że jego wysokość powinna odpowiadać kosztom faktycznie poniesionym przez pracownika. Większość firm stosuje metodę wypłaty stałej zryczałtowanej kwoty, jaką pracownicy otrzymują na przykład co miesiąc.

Zdarzały się sytuacje, że taka stała kwota budziła pewne wątpliwości, czy to Zakładu Ubezpieczeń Społecznych czy urzędu skarbowego, a czasem również Państwowej Inspekcji pracy, a chodzi mianowicie o różnicę między ekwiwalentem a ryczałtem. Co to za różnica? A no taka, że ekwiwalent odpowiada rzeczywistym wydatkom poniesionym przez pracownika, zaś ryczałt to jedna stawka ustalona dla wszystkich. Jeżeli na przykład chcielibyście wszystkim pracownikom wypłacać jedną stawkę po równo 50 zł miesięcznie, bez względu na to, ile prań należy wykonać, czy też gdzie pracują, na jakim stanowisku, to, jak powiedziałem, może to budzić pewne wątpliwości tychże wyżej wymienionych organów. Jeśli zatem chcecie być kryci na całej linii, nie mieć żadnego problemu, to należy zawsze wyliczyć ten ekwiwalent z uwzględnieniem jednak poszczególnych danych, jak na przykład energia elektryczna, która potrzebna jest do prania woda, która zostanie zużyta w tym procesie, ścieki, które powstaną, amortyzacja pralki (tak oczywiście będziesz musiał przejrzeć dane producenta proszek do prania której używają pracownicy do tego prania), no i przede wszystkim czas, który na to pranie pracownicy poświęcili. Sumując te wszystkie koszty, powstaje Wam taki łączny koszt za jeden cykl prania. Teraz tylko w zależności od tego możecie go pomnożyć przez liczbę miesięcznych prań odpowiednich dla danego pracownika i sprawa jest załatwiona. Wypłacając za ten ekwiwalent, macie prawo żądać pracowników, aby te prania w odpowiedniej ilości wykonywali. Oczywiście oni nie są wam w stanie tego pokazać, (faktur nie wystawią, bo nie mogą tego robić), zatem Wasza wiedza to w głównej mierze opiera się na oświadczeniu, które to złożą pracownicy. Rzeczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, żebyście przespacerowali się raz na tydzień po hali produkcyjnej i zobaczyli, w jakim stanie jest ubranie robocze poszczególnych pracowników.

Używana odzież robocza

No dobrze, teraz wam podam pewną informację, która no na pewno Was powinna zainteresować, a nawet może cię ucieszyć. Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy. To jest jasne. Musicie również pamiętać o tym, że przepisy dotyczące wyposażenia pracowników w odzież wymagają, aby przydzielona odzież posiadała właściwe cechy użytkowe. Dodatkowo obowiązek stosowania na danym stanowisku pracy odzieży oraz obuwia pracodawca powinien konsultować z pracownikami lub ich przedstawicielami. Mam nadzieję, że to jest też dla Was jasne. Z drugiej strony pracownik ma obowiązek stosowania przydzielonej odzieży, ale co ciekawe, nie ma słowa o tym, że musi to być odzież UWAGA nowa – pracodawca może więc przydzielić pracownikowi odzież używaną, ale ze względów higienicznych i zdrowotnych tylko odzież wierzchnią nie mającą bezpośredniego kontaktu z ciałem pracownika wypraną i posiadającą cechy użytkowe logiczne. Nie może to być zatem bielizna ani koszula mająca bezpośredni kontakt ze skórą pracownika. Okres użytkowania takiej odzieży wcześniej używanej powinien być pomniejszony o czas dotychczasowego jej użytkowania.

Jeśli zatem posiadacie w swoich magazynach odzież roboczą, którą z różnych względów ktoś Wam zwrócił, i nie utraciła ona swoich właściwości oraz nie upłynął ustalony termin jej użytkowania, to jak najbardziej dopuszczalne jest jej ponowne użycie. Jedyną rzecz, na którą powinniście zwrócić uwagę wydając odzież, to oprócz tego, że ma być czysta i zdezynfekowana, musi pasować rozmiarowo na nowego pracownika

Nie możesz dać pracownikowi rozmiaru L ubrania typu XL i odwrotnie – te ubranie muszą na pracownika pasować. Zatem, jak widzicie, możecie spokojnie wykorzystać ubranie, które nie jest nowe.

T-shirt jako odzież robocza?

Jakby zamykając lub kończąc ten wątek odzieży roboczej, na koniec mam dla Was taką ciekawostkę. Mianowicie czy Wasi pracownicy używają koszulek z krótkim rękawem czyli klasycznych T-shirt? Czy to jest odzież robocza? Obowiązujące przepisy mówią, że to pracodawca ustala rodzaj odzieży roboczej, która jest używana przez jego pracowników. Nie ma zatem żadnych przeciwwskazań, by takowe koszulki były na stanowiskach pracy stosowane pod warunkiem jednak, że nie wpływa to na bezpieczeństwo wykonywanych prac. Częsty manewr stosowany w firmach to zamiana na przykład koszul flanelowych, których pracownicy używają w czasie jesieni czy też zimą na koszulki właśnie z krótkim rękawem, które są stosowane ciepłe letnie dni. Pamiętajcie jednak, aby się zbytnio nie zagalopować. Chodzi o sytuację, gdy pracownicy chodzą sobie w czym chcą. To Wy wprowadzacie obowiązek używania odzieży roboczej i to Wy po konsultacjach ustalacie z pracownikami, jaka ta odzież musi być. Przede wszystkim musi spełniać wymagania określone w PN. Dodatkowo obrazek często widziany na wszelkich budowach, gdzie to pracownicy prezentują swoje gołe torsy, bo wiadomo żar leje się z nieba i w tym nawet w koszulce jest ciepło. Pamiętajcie, że nie powinniście dopuszczać pracownika bez odzieży roboczej do pracy. Nawet taka drobna rzecz jak koszulka chroni co prawda minimalnie, ale zawsze przed różnego rodzaju przetarciami, które mogą się pojawić na przykład w wyniku

Podsumowanie

Za tym, wiecie już czym jest odzież robocza, jaka ta odzież ma być, kiedy musisz wyposażyć w nią swoich pracowników, jakie koszty czekają cię związku z nią i czy dana odzież zawsze musi być nowa. Jeżeli mielibyście jakiekolwiek pytania związane z odcinkiem, chcielibyście o coś dopytać to śmiało piszcie na adres poludzkuoBHP@gmail.com a chętnie Wam pomogę

Śledźcie moje kolejne wpisy, słuchajcie podcastu i do usłyszenia.